Waarom kiest u ons?

Deskundig

35 jaar ervaring

Betrokken

Uw belang is ons belang

Doelmatig

Vlot, efficiënt en effectief

Betrouwbaar

Wij komen onze afspraken na

Klanten die u voorgingen:

Moet u een toezichthouder in uw woning toelaten?

Toezichthouders houden toezicht op de naleving van wetten. De hoofdregel is dat zij hierbij een woning niet mogen betreden zonder toestemming van de bewoner. Maar hier zijn vele uitzonderingen op.

Een bepaalde toezichthouder, een bepaalde taak

Een toezichthouder (ook wel: handhavingsambtenaar) houdt toezicht op de naleving van wat in wettelijke voorschriften bepaald is (artikel 5:11 Algemene wet bestuursrecht (Awb)). Er zijn vele toezichthouders, die van elkaar verschillen door de wetten waarop ze toezicht houden. Zo zijn er Inspecties voor de belastingen, de gezondheidszorg en het onderwijs. Zo controleert de Inspectie SZW de naleving van bestuursrechtelijke arbeidswetten, zoals de Arbowet, de Wet arbeid vreemdelingen en de Arbeidstijdenwet. En zo zien gemeentelijke toezichthouders toe op de naleving van gemeentelijke verordeningen of wetten die de gemeente uitvoert, zoals de sociale recherche voor het toezicht op de naleving van de Participatiewet.

Een bepaalde toezichthouder heeft een specifieke taak en is daarbuiten niet bevoegd om toezichthandelingen zoals het maken van een (boete)rapport te verrichten. De Inspectie der Belastingen mag dus geen rapport maken over hoe op een bepaalde school les gegeven wordt en de Onderwijsinspectie is dus niet gerechtigd om over mogelijke uitkeringsfraude te rapporteren. Zoals iedere Nederlander mag iedere toezichthouder wél zijn ogen en oren gebruiken en wat hij waarneemt bij de bevoegde toezichthouder melden.

TIP 1: Vraag de toezichthouder 1) voor wie hij werkt - dit staat op zijn legitimatiebewijs, dat hij u op uw verzoek moet laten zien (artikel 5:12 Awb) - en 2) waarvoor hij komt.

Medewerking en taakvervulling

U bent verplicht de toezichthouder alle medewerking te verlenen, mits zijn vordering bij het toezicht dat hij uitoefent redelijk is (artikel 5:20 Awb). Hij op zijn beurt mag van zijn bevoegdheden slechts gebruikmaken, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is (artikel 5:13 Awb). Dit laatste is het belangrijke taakvervullingscriterium, dat u beschermt tegen toezicht dat onnodig belastend is. Doe er tegen de toezichthouder zo nodig een beroep op.

De verplichting om alle medewerking te verlenen betekent evenwel niet dat u de toezichthouder in uw woning moet toelaten. De wettelijke hoofdregel, die vóór de medewerkingsplicht gaat, luidt immers (artikel 5:15 Awb):

"Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner."

De bevoegdheid om wél een woning zonder toestemming van de bewoner te betreden moet bij wet in formele zin geregeld zijn. De specifieke wettelijke regel in de desbetreffende wet gaat dan boven de algemene wettelijke regel van artikel 5:15 Awb. Hieronder zal ik enkele van dergelijke wetten bespreken.

Het hébben van de bevoegdheid om binnen te treden betekent evenwel nog niet, dat de toezichthouder ook binnentreden mág. Dit mag hij volgens het taakvervullingscriterium van artikel 5:13 Awb immers alleen, voor zover dit voor de vervulling van zijn taak redelijkerwijs nodig is.

TIP 2: Denk en loop mee, houd de toezichthouder aan zijn taak en laat hem niet ongecontroleerd zijn gang gaan.

De toezichthouder die voor toezicht op de naleving van wettelijke regel X komt, hoeft niet te praten met wie daar vrijwel zeker niets van afweet en hoeft ook niet te kijken op plekken waar daar vrijwel zeker niets over te vinden is.

Toezicht en Arbeidswettten

Het bovenstaande zal ik nu eerst uitwerken voor de (bestuursrechtelijke) arbeidswetgeving.

In de Arbowet is het verbod voor een toezichthouder om een woning te betreden opzijgezet. Artikel 24 van de Arbowet bepaalt immers: "De toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, een woning binnen te treden zonder toestemming van de bewoner." Dit geldt ook voor alle, lagere regelgeving die op de Arbowet gebaseerd is, zoals het Arbeidsomstandighedenbesluit en het Asbestverwijderingsbesluit 2005.

In de Wet arbeid vreemdelingen staat hetzelfde (artikel 17), maar mag het alléén indien er sprake is van een redelijk vermoeden van bepaalde, in artikel 18 genoemde overtredingen.

In de Arbeidstijdenwet daarentegen staat er niets over. Volgens deze wet mag een toezichthouder bij zijn toezicht op de naleving van deze wet, het Arbeidstijdenbesluit of het Arbeidstijdenbesluit vervoer dus zonder de toestemming van de bewoner geen woning betreden.

De tekst die we van artikel 5:15 van de Algemene wet bestuursrecht kennen, komt dus in de bijzondere arbeidswetten terug. Nu eens is het binnentreden in een woning zonder de toestemming van de bewoner zonder meer toegestaan (Arbowet), dan weer alleen in bepaalde gevallen (Wet arbeid vreemdelingen), dan weer is er in de specifieke wet niets geregeld en geldt het verbod van artikel 5:15 Awb onverkort (Arbeidstijdenwet).

Het is dus zaak om telkens in de specifieke wet te kijken, of het verbod van artikel 5:15 Awb om een woning te betreden opzijgezet is en zo ja, of dit zonder meer of onder voorwaarden gebeurd is.

Toezicht en ruimtelijke ordening

Ook in de wetgeving betreffende ruimtelijke ordening (fysieke leefomgeving) is het verbod voor een toezichthouder om een woning te betreden vaak opzijgezet. Artikel 5:13 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) bepaalt namelijk voor de Wet ruimtelijke ordening (bestemmingsplannen!), voor de Hoofdstukken I tot en met III van de Woningwet (Bouwbesluit 2012!), voor de Wet milieubeheer ten aanzien van gevaarlijke afvalstoffen en voor een aantal (omgevingsvergunningplichtige) activiteiten die in de Wabo, het Besluit omgevingsrecht (Bor), provinciale of gemeentelijke verordeningen genoemd zijn, dat de bevoegde toezichthouders bevoegd zijn een woning zonder toestemming van de bewoner te betreden.

Met name als op grond van een provinciale of gemeentelijke verordening de bevoegdheid om een woning zonder toestemming van de bewoner te betreden door een toezichthouder geclaimd wordt, kan het nog een hele, juridische puzzel zijn om vast te stellen of die claim terecht is. Dit zal alleen dán het geval zijn, als die claim op artikel 5:13 Wabo gebaseerd is, want als lagere regelgeving kan een provinciale of een gemeentelijke verordening artikel 5:15 Awb natuurlijk niet opzijzetten.

Binnentreden in een woning

Ook als de toezichthouder bevoegd is een woning zonder toestemming van de bewoner te betreden, mag hij meestal niet zonder meer naar binnen gaan. De Algemene wet op het binnentreden geeft hier een aantal regels voor. De structuur is feitelijk vaak hetzelfde: de regel, waar dan in een uitzonderlijk geval van afgeweken mag worden. Hieronder bespreek ik er enkele voor u.

Om te beginnen moet de toezichthouder uiteraard eerst gewoon toestemming vragen. Verder moet hij zich legitimeren en het doel van het binnentreden meedelen, tenzij de naleving van die verplichtingen feitelijk onmogelijk is of naar redelijke verwachting ernstig en onmiddellijk gevaar voor de veiligheid van personen of goederen oplevert.

Voor het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is een schriftelijke machtiging vereist, tenzij en voor zover bij wet aan rechters, rechterlijke colleges, leden van het openbaar ministerie, burgemeesters, gerechtsdeurwaarders e.d. de bevoegdheid is toegekend om zonder toestemming van de bewoner een woning binnentreden. Uiteraard is ook geregeld wie zo'n machtiging mag afgeven.

Tussen middernacht en 6 uur ’s morgens kan slechts zonder toestemming van de bewoner worden binnengetreden, voor zover dit dringend noodzakelijk is en, indien krachtens een machtiging wordt binnengetreden, de machtiging dit uitdrukkelijk bepaalt. Nu begrijpt u ook waarom de politie personen die zij moet meenemen altijd kort ná zes uur 's ochtends uit bed licht!

Waarmee kan ik u helpen?

Hierboven heb ik niet meer dan enkele hoofdzaken over toezicht en het binnentreden in een woning verteld. Er is uiteraard heel veel meer over te zeggen en te schrijven.

Hebt u een vraag over toezicht of toezichthouders bij u thuis, op uw bedrijf of waar ook, dan kunt u mij om deskundig advies vragen. Ik zal uw vraag hierover graag beantwoorden.

Artikel geschreven door Paul Van Hoef

Paul Van Hoef is al ruim dertig jaar uw betrokken en betrouwbare advocaat. Uw belang is zijn belang, hij stopt pas als alle wegen zijn benut. Hij is ijzersterk als het aankomt op het oplossen van juridische puzzels. Vervolgens kan hij dit duidelijk uitleggen, waardoor u te allen tijde weet waar u aan toe bent. Hierdoor kan hij u goed bijstaan om een juridisch conflict te voorkomen of te winnen.

Paul Van Hoef