Wanneer zijn die dwangsommen verbeurd en verjaard?

Deze zaak uit mijn praktijk bevat informatie die interessant is voor iedereen, die met invordering van verbeurde dwangsommen te maken heeft. Omwille van de privacy en het gemak heb ik zaken aangepast.

De casus

Cliënt meneer Pieters heeft een perceel grond, waarop hij illegaal een hoop troep heeft staan, namelijk de zaken A, B en C op respectievelijk de plekken P, Q en R. De gemeentelijke toezichthouder maakt er een rapport met foto’s van. Op 1 augustus 2021 krijgt Pieters een last onder dwangsom om de troep op te ruimen, met een begunstigingstermijn van 4 weken. Doet hij dit niet, dan verbeurt hij na het verstrijken de begunstigstermijn “een dwangsom van € 5.000,-- per maand, dat sprake is van de overtreding”, tot een maximum van € 30.000,--.

Zes maanden later, op 1 februari 2022, voert de gemeente een controle uit. A, B en C staan nog steeds op de plekken P, Q en R. Ervan uitgaande dat deze feitelijke constatering van de overtreding voor het verbeuren van een dwangsom noodzakelijk is, stelt zij vast dat Pieters op 1 februari 2022 een dwangsom van € 5.000,-- verbeurd heeft. Op 1 maart en 1 april 2022 controleert zij opnieuw en herhaalt zich de gang van zaken van 1 februari.

Een rechtsvordering tot betaling van een dwangsom verjaart door verloop van een jaar na de dag waarop de dwangsom verbeurd is (art. 5:35 lid 1 Awb).

Op 1 oktober 2022 stuurt de gemeente Pieters een aanmaning om de verbeurde dwangsommen te betalen. Door deze aanmaning is de verjaring gestuit en opnieuw gaan lopen.

Verbeurte van dwangsommen van rechtswege

Hier zat de gemeente fout. Haar standpunt - ik citeer uit de uitspraak - “dat dwangsommen zonder controle niet van rechtswege worden verbeurd, maar dat de feitelijke constatering van een overtreding daarvoor noodzakelijk is”, is onjuist. Een dwangsom wordt immers als de overtreding na het verstrijken van de begunstigingstermijn voortduurt, wél “van rechtswege” verbeurd (artikel 5:33 Awb).

Dit betekent inderdaad, dat dwangsommen vaak verbeurd worden, als niemand het ziet en niemand erbij is! Ook de verjaring begint dus vanaf die “ongeziene” dag te lopen.

Wanneer zijn de dwangsommen verbeurd?

Hier zat ik fout. Het is buiten discussie dat de begunstigingstermijn op 29 augustus 2021 verstreken is. “Een dwangsom per maand, dat sprake is van de overtreding” staat in de last. Wanneer worden de dwangsommen nu verbeurd, telkens aan het begin van de maand (op 29 augustus, 29 september, 29 oktober enz.) of telkens pas ná die maand (op 29 september, 29 oktober, 29 november enz.)?

Ik stelde “aan het begin van de maand”, met als argument dat anders de begunstigingstermijn niet de bedoelde 4 weken, maar feitelijk 4 weken + 1 maand is, én met de bedoeling te bereiken dat de op 29 augustus en 29 september 2021 verbeurde dwangsommen door de te late aanmaning van 1 oktober 2022 niet meer geïnd konden worden.

De rechtbank heeft het gecorrigeerd: Dwangsommen per tijdseenheid worden steeds ná het verstrijken van die tijdseenheid verbeurd en alleen dan, als de last tijdens de volledige tijdseenheid is overtreden.

Over de door mij opgemerkte, feitelijk verlenging van de begunstigingstermijn heeft zij gezegd: “Hierdoor wordt de begunstigingstermijn feitelijk langer. Dit is het gevolg van de keuzes die het college in het handhavingsbesluit heeft gemaakt en niet in strijd met het recht.”

De dwangsommen en de controles

Vastgesteld is en als uitgangspunt is genomen, dat de situatie van 1 augustus 2021 tot 1 april 2022 niet veranderd is. A, B en C zijn op respectievelijk de plekken P, Q en R blijven staan. Dit volgt uit de verslagen van de 1 februari, 1 maart en 1 april 2022 uitgevoerde controles.

Dit betekent dat op 29 september, 29 oktober, 29 november en 29 december 2021 en 29 januari en 29 februari 2022 dwangsommen verbeurd zijn.

Tijdens de eerste controle op 1 februari 2022 waren vijf dwangsommen verbeurd. Vervolgens kon de controle van 1 maart 2022 alleen nog op de vanaf 1 februari verbeurde dwangsommen - en dus op de op 29 februari 2022 verbeurde dwangsom - betrekking hebben. Ten slotte kon de controle van 1 april 2022 alleen nog op de vanaf 1 maart verbeurde dwangsommen betrekking hebben - en dus op niets meer, want op 29 februari was het maximum van de te verbeuren dwangsommen bereikt.

Een niet gehonoreerd verweer

Als verweer heb ik aangevoerd dat de gemeente door haar controle van bijvoorbeeld 1 februari 2022 duidelijk niet de tot dan verbeurde dwangsommen heeft willen vaststellen, maar dat zij door die controle de verbeurte van een dwangsom óp 1 februari 2022 heeft willen vaststellen, met als consequentie dat de tot 1 februari 2022 verbeurde dwangsommen op grond van die controle niet ingevorderd kunnen worden. De rechtbank heeft dit verweer niet gehonoreerd.

De betaalde dwangsommen

Per slot van rekening moet Pieters vijf van de zes verbeurde dwangsommen betalen. Voor de op 26 september 2021 verbeurde dwangsom was de aanmaning van 1 oktober 2022 te laat. Meer dan wat Pieters en ik gehoopt en verwacht hadden, minder dan waar de gemeente op gerekend had. Een geslaagd beroep?

Deskundig advies op maat

Als Van Hoef Advocatuur heb ik mij in het bestuursrecht gespecialiseerd en een aantal blogs over de last onder dwangsom en de inning van dwangsommen geschreven.

Hebt u voor uw concrete situatie behoefte aan een deskundig advies op maat? Dan help ik u graag en kunt u hiervoor vrijblijvend contact met mij opnemen.